Birch Wealth Care

14 oktober 2022 

Het kabinet wil het mogelijk maken dat banken meer (transactie)gegevens van cliënten met elkaar kunnen uitwisselen om witwassen en financiering van terrorisme tegen te gaan. De ministerraad heeft vorige week ingestemd met een aantal maatregelen om dit soort praktijken beter te kunnen bestrijden, blijkt uit de besluitenlijst. Binnenkort stuurt de minister van Financiën een wetsvoorstel hierover naar de Tweede Kamer. De banken zijn er blij mee. Volgens de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) komt dit de effectiviteit van de aanpak ten goede. 

Banken zijn al verplicht om verdachte transacties met betrekking tot (deze) misdrijven te signaleren en actie te ondernemen. Zo moeten ze ongebruikelijke transactiepatronen en transacties van cliënten met een hoger risicoprofiel, opsporen en melden. Toezichthouders controleren of banken zich hieraan houden. Volgens de banken is er veel geld gemoeid met de transactiemonitoring. Als er een gezamenlijke monitoring is, zou dat schelen in tijd, energie en kosten.

Ook andere instellingen zoals makelaars, belastingadviseurs, notarissen en advocaten zouden bepaalde informatie moeten gaan uitwisselen in het kader van het cliëntenonderzoek. Daarnaast komt er een verbod voor handelaren op contante betalingen voor goederen vanaf 3000 euro.

Raad van State is kritisch

De Raad van State is kritisch over het oorspronkelijke wetsvoorstel, blijkt uit een advies dat dateert van januari 2021 maar pas afgelopen juni is gepubliceerd na een verzoek op basis van de Wet open overheid (Woo). De adviseur van het kabinet onderschrijft het doel ervan en erkent dat poortwachters zoals banken belangrijk zijn om misbruik van het financiële stelsel te voorkomen. Maar de raad vindt dat enkele maatregelen leiden tot vergaande inbreuken op de vertrouwelijkheid van gegevens van mogelijk miljoenen burgers en bedrijven.

Het is niet duidelijk in hoeverre het ministerie het wetsvoorstel daarop heeft gewijzigd. De NVB zegt dat zorgen, van onder meer de Raad van State die vreesde voor vergaande inbreuken op vertrouwelijke gegevens van burgers en bedrijven, niet per se nodig zijn. Met Transactie Monitoring Nederland (TMNL), zoals het samenwerkingsverband heet, zijn volgens een woordvoerder “eigenlijk geen klantgegevens te zien”. Deze zijn gepseudonimiseerd als ze naar andere banken gaan. “Ook werkt TMNL met een ethische commissie die toeziet dat zoektermen om witwassen op te sporen ethisch en niet discriminerend zijn.”

AP: nieuwe witwaswet zorgt voor bancair sleepnet

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft echter grote bezwaren tegen voorgestelde wetswijzigingen die witwassen en terrorismefinanciering moeten voorkomen. De toezichthouder vindt het buitenproportioneel dat banktransacties van alle Nederlandse rekeninghouders vanuit een gecentraliseerde database worden gemonitord en spreekt van een bancair sleepnet.

De AP maakt zich zorgen om de bescherming en vertrouwelijkheid van klantgegevens indien de wijzigingen worden doorgevoerd in de Wet plan van aanpak witwassen. Het kabinet kwam eind juni 2019 met een eerste voorstel voor deze wet en vroeg de AP in december van dat jaar om een oordeel erover. In maart 2020 gaf deze organisatie een advies, dat pas nu is openbaar gemaakt.

In haar advies maakt de AP gehakt van de voorstellen. ‘De voorgestelde uitbreidingen van de uitwisseling van persoonsgegevens met het oog op het verbeteren van de aanpak van witwassen voldoen niet aan de eisen van proportionaliteit en subsidiariteit’, staat erin. ‘Er is geen sprake van een redelijke verhouding tussen het doel van die maatregelen en de beperkingen van het recht op bescherming van persoonsgegevens.’

“Nieuw wetsvoorstel opent de deur naar ongekende massasurveillance”

Het is onduidelijk waarom de AP haar advies pas na tweeënhalf jaar naar buiten brengt. De woordvoerder kon dit niet uitleggen. Wel is de zaak nu actueel. Op 7 oktober 2022 is de definitieve versie van het wetsvoorstel aangenomen in de ministerraad, wat betekent dat deze binnenkort aan de Tweede Kamer wordt gestuurd. Wanneer, is niet bekend.

Volgens de woordvoerder blijft onduidelijk of het kabinet in het definitieve wetsvoorstel rekening houdt met het advies van de AP. ‘Als de bezwaren niet zijn weggenomen, opent een nieuw wetsvoorstel de deur naar een ongekende massasurveillance van Nederlanders.’

Banken moeten nu al individuele controles uitvoeren naar mensen of bedrijven die mogelijk geld witwassen of terrorisme financieren. Ongebruikelijke transacties moeten ze melden bij de autoriteiten. Het voorstel geeft banken bevoegdheden die nog verder gaan. ‘Op basis van het voorstel kunnen banken voor het eerst het betaalgedrag van alle Nederlanders op één gezamenlijke plek verzamelen en monitoren. Dit systeem kan er ook toe leiden dat mensen geheel ten onrechte toegang verliezen tot hun bankrekening’, aldus de AP.

Volgens de toezichthouder gaan banken de monitoring uitbesteden aan een derde partij, die algoritmes gebruikt. Ook moeten banken klantgegevens onderling uitwisselen. ‘De risico’s die dit systeem met zich meebrengt, staan in geen verhouding tot het doel van het wetsvoorstel. Zo dreigen er bijvoorbeeld situaties waarin mensen die door één bank ten onrechte als een risico worden aangewezen, bij alle andere banken in Nederland ook een kruisje achter hun naam krijgen.’ Discriminatie en uitsluiting dreigt, meent AP-bestuurder Katja Mur.

Source: computable.nl